Gauri Brahme

Uncategorized

happy mothers day, kite, play-1666816.jpg

आई कधी कुठे जाते?

“घराची कागदपत्र आहेत ही. सगळं माहीत आहेच तुला पण तुझ्याकडे एक कॉपी राहू देत. चांदीच्या भांड्यांची लिस्ट करून ठेवली आहे. सर्टिफिकेट पण आहेत काही, फार नाहीत. एकदा तुला जमेल तेव्हा नजरेखालून घाल…. आई बोलत असते अन् हळूहळू समजत जातं, हे नेहमीचं बोलणं नसून थोडंसं निर्वाणीचं बोलणं आहे. ती नसताना मी काय करायचं आहे हे सांगायचा प्रयत्न ती करत आहे. पण आई नसणार आहे असं कधी होतं का? तिच्या असण्याला कायम गृहीत धरणाऱ्या आपल्याला, ती कधीतरी नसणार आहे हा विचारच कधी मनाला शिवलेला नसतो. आई ही “For Permanent use” चा शिक्का घेऊन आलेली असते हे आपण गृहीत धरलेलं असतं. ती कधी कुठे जाते? ती कायम असते. अगदी दिवसेंदिवस जरी एकमेकींशी बोललो नाही तरी ती या जगात कुठेतरी आहे ही भावना प्रचंड शाश्वती आणि सुरक्षितता देणारी असते. 

“मी काय, पिकलं पान, आमचे असे किती दिवस राहिलेत आता? आता आमचं सगळं संपलं. आज आहोत, उद्या नाही.. ” असं काहीबाही म्हणत ती आपल्याला सत्य समजवायचा, व्यवहारिक बाजू दाखवायचा प्रयत्न करत असते आणि एरवी स्वतःला फार प्रॅक्टिकल समजणारे आपण हे बोलणं समजत असूनही न समजल्यासारखे करत असतो. तिच्या हातावरच्या सुरकुत्या ही सूर्यास्ताची चिन्हं नसून आधार आणि शाश्वतीचं प्रतिक आहेत असच मी समजते. आजकाल ती गोंधळते, गडबडते, लहान मुलासारखी वागते. तेव्हा वाटतं, छे, हे कसलं म्हातारपण? हे तर हिचं तर बालपण सुरू झालंय, म्हणजे ही अजून खूप जगणार. कारण आई कधी कुठे जात असते? ती तर कायम असते.

एखाद्या दिवशी ती खूप जुन्या आठवणी सांगत बसते. बऱ्याचश्या मला माहित असतात, पण एखादी आठवण नवी असते. आठवण सांगतानाचा तिचा चेहरा मी मनात साठवून घेत असते. तिची आठवण आता माझी झालेली असते. अशाच तिच्या अनेक गोष्टी माझ्या झालेल्या असतात. फोडणी करताना ती इकडेतिकडे स्वयंपाकात उडू नये म्हणून तिने त्यावर धरलेली ताटली मी अगदी डिट्टो तिच्यासारखी धरते. साड्यांच्या घड्या कपाटात ठेवताना कॉटनच्या कडक स्टार्च केलेल्या साड्या एकीकडे, सिल्कच्या एकीकडे, बाकी हँगरला मी अगदी तिच्यासारख्या लावते. मोकळ्या रस्त्यावर गाडी थोडीशी जोरातही तिच्यासारखीच चालवते अन् लक्ष्मीपूजनाला दारात लक्ष्मीची पावलंही अगदी तिच्यासारखीच काढते. या आणि अशा असंख्य तिच्या गोष्टी आता माझ्या झालेल्या असतात. “आता कधीही बोलावणं येऊ शकतं, आमचं कोणी सांगितलंय? आज आहोत, उद्या नाही…” आई बोलत असते अन् आपण गालातल्या गालात हसत विचार करत असतो. आई कधी कुठे जाते? ती तर कायम आपल्यात असते.

people, man, woman-2603521.jpg

Er und sie /तो आणि ती

तिची डायरी :

शनिवार संध्याकाळपासूनच त्याचं जरा सटकलेलंच होतं. आम्हाला जेवायला बाहेर जायचं होतं. मी तो पूर्ण दिवस मैत्रिणींबरोबर शॉपिंग करत होते त्यामुळे घरी उशीरा आले. बहुतेक त्यामुळेच त्याचं बिनसलं असावं. आमच्यात काहीच बोलण झालं नाही, म्हणून मग मीच म्हटलं, जरा वेगळ्या ठिकाणी जाऊया म्हणजे नीट बोलता येईल. तो बरं म्हणाला, पण जरा गप्पगप्प आणि तंद्रीतच वाटत होता.

मी विचारलं, “काय होतंय?’ तर म्हणाला, “काहीच नाही.”

मग विचारलं, “माझ्यामुळे रागावला आहेस का?” तर म्हणाला, “छे! रागावलो वगैरे अजिबात नाहीये आणि तुझ्याशी याचा काहीच संबंध नाहीये.”

घरी परत येताना मी त्याला सांगितलं की माझं त्याच्यावर प्रेम आहे. पण तो गाडी चालवत राहिला. मला समजलंच नाही, “माझंही तुझ्यावर प्रेम आहे.” असं म्हणाला असता तर काही बिघडलं असत का?!

घरी परत येताच मला कळून चुकलं मी पूर्णपणे हरले आहे, त्याला गमावून बसले आहे. तो हॉल मध्ये बसून फक्त एकटक टीव्ही पहात होता. नजर कुठेतरी दुसरीकडेच हरवल्यासारखी वाटत होती.

मग मी हतबल होऊन झोपायला गेले. दहा मिनिटांनी तो ही झोपायला आला आणि मग आश्चर्यकारकरित्या त्याने माझ्या प्रेमळ आवाहनांना प्रतिसाद दिला आणि आमची रात्र रंगत गेली. पण तरीही मला सतत वाटत होतं, तो त्याच्याच विचारात गुंग आहे, कुठेतरी हरवला आहे.  

मग मात्र माझ्या सहनशक्तीच्या पलीकडे गेलं आणि मी ठरवलं, जे काही सलतंय, त्याबद्दल त्याच्याशी स्पष्टपणे बोलायचं. पण तेवढ्यात तो गाढ झोपून गेला होता.

मी खूप रडले. काही समजेनासं झालं. मन सैरभैर झालं. त्याला नक्कीच कोणीतरी “दुसरी” मिळाली आहे याची मला खात्री पटली होती.  माझ्या आयुष्याला आता काही अर्थ उरला नव्हता.

त्याची डायरी :

आज बायर्न म्युनिक फुटबॉलची मॅच हरले, पण आमची रात्र मात्र तुफान रंगली.  

(एका जर्मन कथेचा स्वैर अनुवाद)

Ihr Tagebuch

Am Samstagabend hat er sich echt komisch verhalten.
Wir wollten noch auf ein Bier ausgehen.
Ich war den ganzen Tag mit meinen Freundinnen beim Einkaufen und kam deswegen zu spät – womöglich war er deswegen sauer.
Irgendwie kamen wir gar nicht miteinander ins Gespräch, so dass ich vorgeschlagen habe,
dass wir woanders hingehen, wo man sich besser unterhalten kann. Er war zwar einverstanden, aber blieb so schweigsam und abwesend.
Ich fragte, was los ist, aber er meinte nur “nichts”.
Dann fragte ich, ob ich ihn vielleicht geärgert habe.
Er sagte, dass es nichts mit mir zu tun hat, und dass ich mir keine Sorgen machen soll.

Auf der Heimfahrt habe ich ihm dann gesagt, dass ich ihn liebe, aber er fuhr einfach weiter.
Ich versteh ihn einfach nicht, warum hat er nicht einfach gesagt “Ich liebe Dich auch”.

Als wir nach Hause kamen fühlte ich, dass ich ihn verloren hatte, dass er nichts mehr mit mir zu tun haben wollte.
Er saß nur da und schaute fern – er schien weit weg und irgendwie abwesend.
Schließlich bin ich dann ins Bett gegangen.
Er kam 10 Minuten später nach und zu meiner Überraschung hat er auf meine Liebkosungen reagiert und wir haben uns geliebt. Aber irgendwie hatte ich immer noch das Gefühl, dass er abgelenkt und mit seinen Gedanken weit weg ist.
Das alles wurde mir zu viel, so dass ich beschlossen habe, offen mit ihm über die Situation zu reden, aber da war er bereits eingeschlafen.
Ich habe mich in den Schlaf geweint. Ich weiß nicht mehr weiter.
Ich bin fast sicher, dass er eine andere hat.
Mein Leben hat keinen Sinn mehr.

Sein Tagebuch:

Heute hat Bayern München verloren, aber wir hatten prima Sex.

mother, child, walking-1077334.jpg

मेरे पास माँ है

मेरे पास..

मागच्या सुट्टीत काही दिवस सलग सुट्टी मिळाल्यामुळे आमचे हे त्यांच्या इतर कुटुंबियांसोबत ट्रिपला गेले. मी कामात अडकले असल्यामुळे मला जाता आलं नाही. सुट्टीला एकत्र जाता येत नाहीये याचं वाईट वाटलंच पण आपलं मन तसं पहिल्यापासून मोठंच असल्याने ‘जा सिमरन, जी ले अपनी जिंदगी’ म्हणत गाडीत बसलेल्या नवऱ्याला मी अच्छा केलं. लेक त्यांच्याबरोबर गेली, मुलाला खूप आग्रह करूनही तो गेला नाही, तो इथे राहिला. परिस्थिती अशी कि एक मूल त्यांच्याकडे आणि एक मूल माझ्याकडे. मनात सहज विचार आला विभक्त कुटुंब काहीश्या अश्याच परिस्थितीतून जात असतात नाही का? कधी मुल एकाकडे तर कधी दुसऱ्याकडे. खरंतर मुलांना कायम दोन्ही पालक एकत्र हवे असतात पण प्रत्येक जोडप्याची कहाणी वेगळी असते त्यामुळे हे दरवेळी शक्य होतेच असे नाही. मागे एकदा आम्ही शाळेतले पालक एकत्र भेटलो होतो. त्यातल्या एका आईने तिची ओळख करून देताना ” मी अमुक चासकर पण माझ्या मुलाचे नाव अमुक पाटील आहे” असे स्पष्ट सांगितले होते. माझ्या मनात नंतर बराच काळ ते वाक्य रुंजी घालत होते.

रिसॉर्टवर पोचल्यापोचल्या फॅमिली ग्रुपवर फोटोंचा मारा सुरू केला. डोंगरांचे फोटो, स्विमिंग पूलचे फोटो, जंगलाचे फोटो, खादाडीचे फोटो, बाबाबरोबर निवांत बसलेले फोटो, वगैरे… तात्पर्य काय तर, ‘आम्ही इथे खूप मजा करतोय!’ 

तीन दिवस लेक ग्रुपवर अजिबात उत्तर न देता शांतपणे सगळे फोटो पाहत होता. तो सोबत न गेल्याचं दुःख त्याला होतंय की योग्य निर्णय घेऊन आईपाशी थांबल्याचा आनंद त्याला होतंय हे कळायला मार्ग नव्हता. सतरा अठरा वर्षाची पोरं अशीही फार विचारल्याशिवाय मनातलं पटकन काही सांगत नाहीत. दोघेच असलो तरी मी त्याच्या आवडीचा स्वयंपाक कर, आईस्क्रीम मागव, एकत्र एखादा सिनेमा बघ असं काहीबाही चालू होतं, जेणेकरून त्याला आपणही इथे मजाच करतोय असं वाटावं. तिसऱ्या दिवशी लेकीने ग्रुपवर फोटोंचा भडिमार केला, ‘इकडे मस्त मजा आहे, अजिबात गरम होत नाहीये, आज अमुक खाल्लं’ टाइप फोटो पाठवले. तीन दिवस एक शब्दही न बोलणाऱ्या आमच्या लेकाने मग फक्त एक गोष्ट केली. आम्हा दोघांचा एक सेल्फी ग्रुपवर पोस्ट केला आणि लिहिलं, ‘मेरे पास माँ है!’ 

हाऊसवाईफ

हाऊसवाईफ

साठ आणि सत्तरच्या दशकांत स्त्रिया काम करण्यासाठी बाहेर पडल्या, नोकरी व्यवसाय करायला लागल्या, त्यांची क्षितिजं विस्तारली ही चांगली बाब झाली. पण त्यामुळे बाहेरचं काम हे ग्लॅमरस आणि घरातल्या कामाच्या दर्जा कमी असा समज कळतनकळत रूढ होऊ लागला. ‘हाऊसवाईफ’ या शब्दाला दुर्दैवाने काहीशी नकारात्मक छटा आली. याबद्दल लिहायचं कारण, कारण

माझ्याकडे शिकणाऱ्या विद्यार्थ्यांमध्ये दरवर्षी साधारण वीस टक्के प्रमाण हाऊसवाईफ्सचं असतं.

एका छोट्या किंवा मोठ्या ब्रेकनंतर या मुलींना (मुलीच म्हणते, कारण माझ्यासाठी या कायम मुलीच असणार आहेत) शिकायचं असतं, बाहेरच्या जगाशी स्वतःला जोडून घ्यायचं असतं. त्यामुळे थोड्याश्या बिचकत या मुली वर्ग जॉईन करतात. माझ्या दृष्टीने मात्र या विद्यार्थिनी स्टार विद्यार्थिनी असतात. नवीन काहीतरी शिकायच्या उर्मिने आसुसलेले यांचे लुकलूकते डोळे ही माझ्यासाठी एक मोठी प्रेरणा असते. वर्गात या विद्यार्थिनींने व्यापलेला एक छोटासा कोपरा माझ्यासाठी फार महत्त्वाचा असतो. तो मला माझ्यातल्या गृहिणीची आठवण तर करून देतोच, पण माझं काम करायला, शिकवायला खूप मोठी ऊर्जा देतो.

हाऊसवाईफ या उत्तम विद्यार्थिनी असतात. दिलेल्या वेळेत टास्क पूर्ण करण्यात त्यांचा हातखंडा असतो. त्यामुळे कोणतीही ग्रुप ऍक्टिव्हिटी घ्या, प्रत्येक ग्रुपमध्ये एक हाऊसवाईफ टाका, ऍक्टिव्हिटी वेळेत पूर्ण होणार म्हणजे होणार. गृहपाठात कोणतीही कसूर सोडत नाहीत या. बाकीचे विद्यार्थी टंगळमंगळ करत असले तरी यांना गृहपाठाचं महत्व पुरेपूर समजेलेलं असतं. त्यामुळे यांच्या वह्या सतत अपटूडेट असतात. मोकळ्या वेळेचं महत्त्व, त्यात करायला मिळणारं अध्ययन, धमाल, मजा, मस्ती, दोस्ती यांच्यापेक्षा कोण जास्त जाणणार? ‘इंग्लिश विंग्लिश’ मध्ये एका हाऊसवाईफच्या या ध्यासाचं किती उत्तम चित्रण केलंय! हाऊसवाईफ्स या वर्ग कधीही फारसा बुडवत नाहीत असं माझं निरीक्षण आहे. वर्गात नियमित येणार, अभ्यास व्यवस्थित करणार, नोट्स नीट काढणार, प्रत्येक शब्द लिहून काढणार, बिचकत का होईना शंका विचारणार, गृहपाठ व्यवस्थित पूर्ण करणार, परीक्षा म्हणलं की कसून तयारी करणार त्या या हाऊसवाईफ्स! सुरुवातीला ‘आंटी’ म्हणून पाहणारे, त्यांची चेष्टा करणारे बाकीचे सगळे विद्यार्थी हळूहळू यांच्या वह्या, शीट्स घेण्यासाठी चढाओढ करायला लागतात. वर्गातल्या हुशारातल्या हुशार विद्यार्थ्याला कळून चुकतं की आपल्यालाला जर कोणाची स्पर्धा असेल तर या ‘आंटी’ ची, कारण ती अभ्यासात फार पुढे असते.

माझ्या वर्गात मी दरवर्षी एक ‘रेसिपी स्पर्धा’ घेते. यात विद्यार्थ्यांनी काही जर्मन रेसिपीज बनवायच्या असतात. ही स्पर्धा मी वर्गात सांगते ना सांगते तोवर या हाऊसवाईफ्सचा उत्साह ओसंडून वाहायला लागलेला असतो, कारण हे त्यांच्या ओळखीचं कार्यक्षेत्र असतं. ज्या ग्रुपमध्ये एक हाऊसवाईफ असेल तो ग्रुप जिंकलाच असं समजायचं, कारण पदार्थाला लागणाऱ्या जिनसांचं, प्रमाण, रंग, रूप, चव यांच्यपेक्षा उत्तम कोणाला समजणार!!

सहा वर्षांपूर्वी रश्मी नावाची मुलगी माझ्या वर्गात आली. गोरीपान, छोटीशी रश्मी वर्गात अगदी शांत असायची. दोन लहान मुली होत्या तिला. दोघींची तयारी करून देऊन, सकाळी शाळेत पाठवून मग वर्गात यायची. वर्गात शिकवलेलं सगळं नीट आत्मसात करायची, गृहपाठ करायची, कधीही वर्ग बुडवायची नाही. तिची अडचण एकच होती, ती म्हणजे वर्गात बोलायचं नाही. कितीही प्रश्न विचारा, कितीही प्रोत्साहन द्या, बोलायची वेळ आली की ही तोंड घट्ट दाबून बसणार. भाषेच्या वर्गात न बोलून कसं चालेल? विशेषतः जर वर्षाच्या शेवटी १०० मार्कांची परीक्षा तेव्हा तर नाहीच चालणार.

मी हरतऱ्हेने रश्मीला समजावून पाहिलं. पण ‘भीती वाटते’ या तिच्या उत्तरावर मी काय बोलणार? इतकी उत्तम विद्यार्थिनी, लेखी परीक्षेत बाजी मारणार मात्र तोंडी परीक्षेत आपटी खाणार या विचाराने मला अस्वस्थ व्हायचं. या भीतीचं कारण अनेक हाऊसवाईफ्सना बाहेरचं एक्सपोजर न मिळणे, बाहेरच्या जगाशी फार कमी संबंध येणे असंही असू शकतं.

एक दिवस रश्मीला वर्गानंतर एकटीला थांबवून मी तिला तिची भीती घालवायचे काही उपाय सांगितले. यातला एक उपाय म्हणजे घरात एका खोलीत आरशासमोर उभं राहून स्वतःशीच जर्मन भाषेत संवाद साधायचा. सुरुवातीला तिला हा उपाय मजेशीर वाटला. पण मी लावून धरलं. रोज तिला वर्ग झाल्यावर ‘काल स्वतःशी किती बोललीस?’ असं विचारू लागले. मला उत्तर द्यावं लागतं म्हणून रश्मी रोजच्यारोज घरी सराव करू लागली. हळूहळू तिला हा सराव आवडू लागला आणि पाचाची दहा, दहाची पंधरा मिनिटं होऊ लागली. घरी नवरा, मुली तिला हसायच्या, पण ती ‘मॅम नी सांगितलंय’ या एकाच कारणास्तव स्वतःच्या सरावाचा पाठपुरावा करू लागली. वर्गात मला हळूहळू रश्मीमध्ये खूप सुधारणा दिसू लागली. आता ती स्वतःहून वर्गात बोलू लागली, प्रश्नांची उत्तरं देऊ लागली. तिची बोलायची भीड चेपली. मला अतिशय आनंद झाला. वर्गात अभावानेच बोलणारी मुलगी आता वर्गात सतत जर्मन भाषेत चटरपटर करू लागली.

यथावकाश परीक्षा झाली. रश्मी उत्तम मार्कांनी पास झाली, तोंडी परीक्षेत तिला बाहेरच्या परिक्षकाकडून ‘उत्तम बोलतेस’ म्हणून शेराही मिळाला. तिने पुढचा कोर्सही उत्तम पद्धतीने पार केला. एके दिवशी माझ्याकडे आली, ते ‘मॅम, मी अमेरिकेला जात आहे’ हे सांगायला. भारतातलं चंबूगबाळं उचलून, दोन मुलींना घेऊन ती कायमची अमेरिकेला जाणार होती. जे काही शिकली आहेस त्याचा उपयोग नक्की कर अशी गोड तंबी देऊनच मी तिला निरोप दिला. काळ पुढे सरकत गेला. रश्मीची जागा दुसऱ्या विद्यार्थिनी घेत गेल्या.

सहा वर्षांनी, म्हणजे मागच्या आठवड्यात माझ्या फोनवर मेसेज आला, ‘मॅम, मी रश्मी, तुम्ही ओळखलंत का मला? मी अमेरिकेत असते. तुम्हाला मेसेज करायचं कारण म्हणजे आज माझा अमेरिकेतला पहिला कोर्स मी घेऊन संपवला. मी इथे लहान मुलांचे जर्मन भाषेचे private classes घेते. आणि मॅम, Spoken जर्मन वर सर्वात जास्त भर देते. तुम्ही सांगितलेल्या सगळ्या ट्रिक्स वापरते. बोलायला आता अजिबात बिचकत नाही, मी ही आणि माझे विद्यार्थीही! All Thanks to you!

गुरूदक्षिणा अजून वेगळी काय असते? माझे डोळे भरून आले. हाऊसवाईफ रश्मी आता स्टार विद्यार्थिनीच नव्हे तर स्टार शिक्षिकाही झाली होती

woman, man, kitchen-1979272.jpg

स्वयंपाक करणारे पुरुष…

स्वयंपाक करणारे पुरुष…

पुरुषांच्या स्वयंपाकघरातल्या वावराला, स्वयंपाक करण्याला, फोडणी टाकण्याला, परतायला, वाटण करण्याला, भांडी घासण्याला, भारतात ग्लॅमर मिळवून देण्यात शेफ संजीव कपूरचा मोठा वाटा आहे. त्याच्या रेसिपीजबरोबरच त्याचं मधाळ बोलणं सर्वांना आवडून जातं. शेफ तरला दलालचे व्हिडियोजही चांगले असतात, रेसिपी, प्रमाण व्यवस्थित सांगणारे. गेल्या चारपाच वर्षांत इंटरनेट क्षेत्रात प्रचंड क्रांती घडली आणि जिकडेतिकडे  कावळ्याच्या छत्रीसारखे कूकिंग चॅनेल्स उगवले. बहुतांशी हे चॅनेल्स एका पुरुषाने किंवा एका स्त्रीने चालवलेले असत. उत्तम हिंदीत बोलणारा शेफ विकास खन्ना, मराठीत मधुराज रेसिपी, इंग्रजी चॅनेल्स मध्ये डॉन समजला जाणारा शेफ गॉर्डन रामसे ही खाद्य पदार्थांचे यू ट्यूब चॅनेल्स चालवणारी काही दिग्गज मंडळी! या सगळ्यांमुळे स्वयंपाक या जराश्या दुर्लक्षित, कमी लेखल्या गेलेल्या कामाला एक उंची लाभली. Masterchefसारख्या कार्यक्रमांमुळे स्वयंपाक ही कृती जगभर लोकांना आवडू लागली. गेल्या वर्षभरात आणि लॉकडाऊनमधे तर प्रचंड प्रमाणात कुकिंगच्या यू ट्यूब चॅनेल्सची निर्मिती झाली.

बहुतांश कूकिंग चॅनेल्सचं वैशिष्ट्य काय असतं तर पदार्थाची कृती व्यवस्थित सांगणे, त्याचबरोबर तो पदार्थ आकर्षक कसा दिसेल याकडे लक्ष देणे. हेब्बर्स किचन या चॅनेलची निर्माती अर्चना हेब्बर हिने या पद्धतीला थोडा फाटा देत, स्वतःच्या फूड चॅनेलमध्ये एक शब्दही न बोलता फक्त व्हीडियोमधून कृती दाखवायला सुरुवात केली. हा चॅनेल अतिशय लोकप्रिय झाला कारण रोजच्या किंवा थोड्याश्या अवघड रेसिपीज, थोड्या वेळात आणि साध्या पण आकर्षक पद्धतीने दाखवायची अर्चना हेब्बरची हातोटी! बायका एक शब्दही न बोलता रेसिपी सांगू शकतात हे अश्या व्हिडियोज मधून समजायला लागलं.

कूकिंग चॅनेल शक्यतो एकच व्यक्ती चालवते. इथलं स्वयंपाकघर चकाचक असतं, पदार्थासाठी लागणारं साहित्य, गॅजेट्स, उपकरणं हाताशी असतात. बनणाऱ्या पदार्थाची उत्क्रांती, त्यातले पौष्टिक घटक, त्या बनवण्यातल्या छोट्या छोट्या टिप्स सांगत काम सुरू असतं. विशेष म्हणजे पदार्थ बनल्यानंतर शेफ किंवा तिथे आलेला पाहुणा, तयार पदार्थामधला एकच घास खाऊन “वा!सुंदर! अप्रतिम! Heavenly! Delicious! म्हणतो. स्वतः शेफ तर स्वतः बनवलेले पदार्थ खाताना कधीच दिसत नाहीत.

या सगळ्या पार्श्वभूमीवर मला अलीकडेच एक भन्नाट अस्सल भारतीय यू ट्यूब चॅनेल पहायला मिळाला. चॅनेलचे नाव The village cooking. हा चॅनेल तमिळनाडूमधले सहा पुरुष मिळून चालवतात, पाच स्वयंपाकी आणि एक कॅमेरामॅन. “बायका शेतावर काम करायला जातात तेव्हा इथले पुरुष स्वयंपाकघर सांभाळतात.” असं ते अगदी सहज सांगतात. हे सगळे लोक एकमेकांचे चुलते लागतात. यात एक सर्वात सिनियर आजोबाही आहेत. ते बॉस वाटतात. यातल्या बऱ्याच लोकांना परदेशी नोकरी करता जायचे होते, पण त्यातल्या एका केटरिंग शिकलेल्या भावाने ही कूकिंग शो ची कल्पना त्यांच्यासमोर ठेवली आणि हा चॅनेल सुरू झाला.

Village cooking ची अनेक वैशिष्ठ्ये आहेत. सर्वात पहिले म्हणजे यात एकही स्त्री स्वयंपाक करताना दिसत नाही, अगदी कापणे, चिरणे सुद्धा नाही. सर्व कामे ही पाच लोकं करतात. सगळा स्वयंपाक शेतात बनतो. मोकळी हवा, आजूबाजूला डोलणारी हिरवाई, भाताची शेतं अधूनमधून डोळ्यांना सुखावह दर्शन देतात. स्वयंपाक करताना एकही उपकरण वापरलं जात नाही, ना मिक्सर, ना गॅस. सगळं वाटण एका मोठ्या पाट्या वरवंट्यावर वाटलं जातं. भाजी शेतातच चिरली जाते, चुलही तिथेच पेटवली जाते. Village cooking म्हणजे mass cooking. या लोकांना थोडाथोडका स्वयंपाक करायचे माहीतच नाहीये. मोठमोठ्या हंड्या, पराती, तवे यामधेच पदार्थ बनवले जातात. यांची सगळी भांडी एक्सेल साईजची असतात आणि शक्यतो मातीची किंवा स्टीलची असतात. विशेष म्हणजे एक शब्दही न बोलता यांचे काम सुरू असते. त्यामुळे चटणी वाटताना पाट्यावर वरवंट्याचा आवाज, फोडणी परततानाचा आवाज, हे सगळे सूक्ष्म आवाजच शब्द बनून जातात. सगळ्यांचे हात इतके सफाईने चालतात की ज्याचं नाव ते. साध्या लुंगी आणि शर्टवर असलेली ही माणसं, पदार्थ बनतो तेव्हा तोंड भरून हास्य मात्र करतात. हे त्यांचं हास्य बरंच काही बोलून जातं.

पदार्थ बनल्यावर ही मंडळी काय करतात? तर मस्तपैकी गोलाकार एकत्र बसून स्वतः बनवलेलं अन्न मनसोक्त खातात, अगदी दक्षिण भारतीय पद्धतीने! मला हे फार आवडलं. आजपर्यंत फार कमी कुकरी शोज मध्ये मला हे दिसलं आहे की शेफ स्वतः बनवलेले पदार्थ आडवा हात मारून खातो आहे. त्याहून ही एक अत्यंत चांगलं कार्य हे लोक करतात, ते म्हणजे बनवलेल्या स्वयंपाकातला मोठा भाग ते एका अनाथाश्रमात देतात. तिथे जाऊन ते स्वतः या लोकांना पंगतीत वाढतात. कोणता Food channel हे करतो? मी पाहिलेला एकही नाही. हे सुग्रास अन्न खाल्ल्यानंतरचा त्या लोकांच्या चेहऱ्यावरचा आनंद वर्णनातीत असतो. असं म्हणतात अन्नदान हे सर्वात श्रेष्ठ दान असतं. या शेफ्सना अगणित आशीर्वाद मिळत असणार हे नक्की!

Village cooking चॅनेल पाहणं हे माझ्यासाठी थेरपीचं काम करतं. मला यातले दोन चार शब्द जे बोलले जातात ते बिलकुल समजत नाहीत. पण त्याने फरक पडत नाही. मी स्वतः मांसाहारी काहीही बनवत नसले तरी ते यांच्या चॅनेलवर नुसतं पाहायला देखील मला फार आवडतं. उच्चप्रतीचे कॅमेरावर्क, ताजे पदार्थ, आणि शांततेत काम ही त्याची प्रमुख कारणं आहेत. आपल्याच देशातल्या मातीत, दक्षिणेतले सुंदर निसर्गसौंदर्य पाहत, आपल्याच काही खास पदार्थांचे व्हीडियो पाहणे हे किती आनंददायी असू शकतं हे या लोकांचं काम पाहून कळतं. यात एक सूक्ष्मसा आनंद असाही आहे की पाच सात पुरुष स्वयंकघरातली सगळी कामं लीलया करतायत आणि मी निवांत बसून ते बघते आहे. वर्षानुवर्षे स्वयंपाकघर हे बायकांचं काम असं ठासून सांगणाऱ्या पुरुषप्रधान संस्कृतीला Village cooking ने दिलेलं उत्तर पाहून माझ्यातल्या स्त्रीला आनंद होतोच होतो.

The village cooking ला सध्या तीन मिलीयनपेक्षा जास्त सबस्क्राइबर्स आहेत. त्यांचे उत्पन्न दरमहा साधारण सातलाख रुपये आहे. दोन ते तीन लाख खर्च वगळून उरलेले पैसे हे लोक आपसांत वाटून घेतात. परदेशी जाण्याची इच्छा यांनी केव्हाच सोडून दिली आहे कारण आपल्याच देशात राहून त्यांनी मिळालेल्या संधीच सोनं केलं आहे. 

दिसायला दिसतात हे लोक साधे शेतकरी, लुंगी नेसलेले अण्णा लोक, पण स्वयंपाक अतिशय उच्च दर्जाचा करतात. फक्त बिर्यानी, भाजी, दोसे नाही तर चक्क  मश्रुम ऑम्लेट, अरबी बिर्यानी, फ्राईड बेबी पोटॅटोज अश्या international रेसिपीज देखील ते लीलया करतात, अगदी डोळ्यांचं पारणं फिटेल इतकं सुंदर असतं हे सगळं! नुकताच या चॅनेलला Best food programmes मधील Black sheep award ही मिळालं आहे. 

माझी एक जर्मन मैत्रीण भारत फिरून आली तेव्हा मला जरा खेदाने म्हणाली होती, “गौरी, तुमच्या इथे बायका प्रचंड कामं करताना दिसतात. बाहेर आणि घरात, दोन्हीकडे. पुरुष फक्त गप्पा मारत, ऊन खात बसलेले दिसतात, विशेषतः गावांकडे.” तिच्या बोलण्यात तथ्य आहेच, ते नाकारून चालणार नाही. पण तिला हा चॅनेल मी अवश्य दाखवणार आहे. तिच्या मताचं थोडंतरी परिवर्तन होईल असं वाटतं. 

चॅनेल आवर्जून पाहा. फक्त रेसिपी समजण्याकरता नव्हे तर रेसिपी बघण्याच्या थेरपीकरता.

Shopping Cart
Scroll to Top